ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸਥਾਪਕ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਅਪ੍ਰੈਲ 1469 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਤਲਵੰਡੀ (ਹੁਣ ਦਾ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਧਰਮ, ਸ਼ਾਂਤੀ, ਸਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਦੇ ਸੁਨੇਹੇ ਨੂੰ ਫੈਲਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਨੇਕਾਂ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਇਕਤਾ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਖਿਆ ਦਿੱਤੀ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਜਨਮ ਕਹਾਣੀ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਕਾਲੂ ਮਲ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਤ੍ਰਿਪਤਾ ਜੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਸਮੇਂ ਹੀ ਕੁਝ ਅਸਾਧਾਰਣ ਘਟਨਾਵਾਂ ਹੋਈਆਂ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਇਹ ਬੱਚਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੈ।
ਬਚਪਨ ਦੀਆਂ ਖਾਸ ਗੱਲਾਂ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਮੁੱਖ ਪਲ ਹਨ:
- ਉਹ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਵਿਦਿਆ ਅਤੇ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਰੁਚੀ ਰੱਖਦੇ ਸਨ।
- ਉਹ ਬੱਚੇ ਹੋਣ ਦੀ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੇ ਪਾਠ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਸਨ।
- ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਚਿੰਤਕ ਸਨ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਕਈ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾ ਧਰਮਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੈਗਾਮ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਮੁੱਖ ਗੱਲਾਂ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ:
- ਇਕ ਈਸ਼ਵਰ ਦਾ ਭਰੋਸਾ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿਖਾਇਆ ਕਿ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਈਸ਼ਵਰ ਹੈ ਜੋ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੈ।
- ਸਮਾਨਤਾ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਉੱਚ-ਨੀਚ, ਧਰਮ, ਅਤੇ ਜਾਤੀ ਦੇ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਨੂੰ ਨਕਾਰਿਆ।
- ਸੇਵਾ: ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤੀ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਯਾਤਰਾਵਾਂ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ, ਜੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਸੁਨੇਹਿਆਂ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਣ ਲਈ ਸਹਾਇਕ ਸਾਬਤ ਹੋਈਆਂ।
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਯਾਤਰਾ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ:
- ਲਹੌਰ
- ਕਸ਼ਮੀਰ
- ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
- ਜਲੰਧਰ
ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸੁਨੇਹੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ:
- ਇਰਾਕ
- ਇਜਿਪਟ
- ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ, ਜੋ ਕਿ ਅੱਜ ਵੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਅਸਾਸ ਹਨ।
ਪੰਜ ਸਿਧਾਂਤ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੰਜ ਮੁੱਖ ਸਿਧਾਂਤ ਹਨ:
- ਨਮਾਜ: ਨਾਮ ਜਪਣਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਸਾਥ ਰਹਿਣਾ।
- ਕਿਰਤ ਕਰੋ: ਸੱਚੀ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨਾ।
- ਵੰਡ ਛਕੋ: ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਸਮਾਨ ਵਰਤਣਾ।
- ਸਿਮਰਣ: ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿਮਰਨ ਕਰਨਾ।
- ਸੇਵਾ: ਜਨਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨਾ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਮੌਤ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ 22 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 1539 ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਅਖੀਰ ਦੀ ਸਾਹ ਲੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਸੂਲਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਅਨੁਸਰਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ਿਖਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੁਦਾਇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ।
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਪੈਗਾਮਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।
ਨਿਸ਼ਕਰਸ਼
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਅਕਤੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅਨੇਕਾਂ ਮੁੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਫੈਲਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਖਿਆ ਅੱਜ ਵੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਵਰਤਕਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਾ ਸ੍ਰੋਤ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਸਿਰਫ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਹਰ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਲਈ ਸਿਖਿਆ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ।
Frequently Asked Questions
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ਸੀ?
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਅਪ੍ਰੈਲ 1469 ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਾਲ ਵੇਲੇ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਕੀ ਸੀ?
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਬੱਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਆਧਿਆਤਮਿਕ ਗੱਲਾਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੱਚ ਅਤੇ ਨਿਆਇ ਦੀ ਪਾਸਦਾਰੀ ਕਰਦੇ ਰਹੇ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ?
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕਸਾਰ ਦੇਖਣ, ਸੱਚ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ, ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾਵਾਦ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ?
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਭਗਤੀ, ਸੇਵਾ, ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬਰਾਬਰੀ ਤੇ ਸੱਚਾਈ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹੜੀਆਂ ਸੰਗਤਾਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀਆਂ?
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸੰਗਤਾਂ ਅਤੇ ਪੰਥਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਭਗਤੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੱਚਾਈ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ?
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ, ਸਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋਇਆ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮਾਜ 'ਚ ਕੀ ਮਹੱਤਵ ਹੈ?
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਸਹਿਯੋਗ, ਭਾਈਚਾਰੇ, ਅਤੇ ਸੱਚਾਈ ਦੇ ਆਸਰੇ ਜੀਵਨ ਜੀਉਣ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
